نسبت دین و لیبرالیسم

نسبت دین و لیبرالیسم

مقدمه:

پس از تحولاتی كه در نتیجة پیدایش رنسانس در اروپا رخ داد، یكی از پرنمودترین نحله های فكری كه تمام ساختارهای اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی و سیاسی را در بر گرفته و زندگی آدمی را در مسیر سلسله ای از تغییرات قرارداد لیبرالیسم بود كه مثابه یك ایدئولوژی در سراسر جهان غرب به جای ادیان الهی مطرح شد.

به دلیل اینكه این جریان فكری، اجتماعی و سیاسی در عصرهای اخیر، از جاذبه هایی هم برخوردار شده و در كشورهای شرقی و مقر ادیان ابراهیمی و پایگاه های اسلامی هم مورد توجه خیل روشنفكران قرار گرفته نسبت به آن تبلیغات فراوانی صورت گرفته و نیز به دلیل سنت شكنی ها و دین ستیزهایی كه داشته و مدتها است كه پس از رنسانس داعیه اداره جهان و رهبری فكری بشر را داشته شایسته بررسی ئ تامیل بیشتر است و این بررسی از آنجا بیشتر اهمیت می یابد كه به دلیل توجه و توسعه و به میدان آمدن فناوری نوین و رسانه های پیشرفته ارتباطات جمعی و سطح پوشش هایی كه لیبرالیسم مدعی آن می باشند لیبرالیسم نه تنها در حوزه اندیشه بلكه می خواهد دنیای بودن و عمل كردن را به سامان برساند و بسان اقلانیتی ظهور و نمود یابد. از سوی دیگر دین به عنوان یك واقعیت انكارناپذیری وجود دارد كه در نوع تفكر، زیست و حیات سیاسی ملت – دولتها می تواند نقش بازی كند و عده ای از منورالفكرهای وطنی در كشورهای اسلامی علی رغم تكوین روحیه و شخصیت ایشان در نظام های غربی و ماهیت لیبرالیستی اما تعلقاتی به حوزة به عومل و دلایل متعددی دارند كه هموراه می كوشند تا با خرج كردن از دین به كیسة لیبرالیسم و به نفع جریان غالب نوعی العاب دینی به عملكرد خود بدهند و عملاً آنچه بكنند كه نظام جهانی از ایشان توقع دارند.

كلمة لیبرالیسن از واژة Liberty گرفته شده كه به مفهوم آزادی است و كلمه Liberall به معنای فرد آزادی خواه است. این كلمه هم اكنون به عنوان جریانی آزادی خواهانه كه دارای بنیادهای معرفتی، نظری و تئوریك خاص است، در غرب شناخته می شود. این كلمه به معنای نوعی خاص از آزادی خواهی است نه به معنای هر نوع آزادی خواهی، زیرا اگر چنین باشد باید مخالفان لیبرالیسم را مخالفان آزادی خواهی بدانمیم و حال آنكه همه مخالفان لیبرالیسم، مخالفان آزادی نیستند. پس لیبرالیسم به مفهوم نوعی خاص از آزادی خواهی است كه جوهر لیبرالیسم با همان مفهوم خاص انطباق دارد نه با مفهومی دیگر. لذا در یك تعریف كلی تر می توان گفت لیبرالیسم طرز تفكر معرفتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است كه به نوع خاصی از آزادی فرد منجر می شود و در تمام ظهوذ و عینیت اجتماعی همچون یك ایدئولوژی عمل می نمیاید. این طرز تفكر از محصولات عضر روشنگری و متعاقب آن در حد تعاقب پیدایش رنشانس شكل گرفته و به وجود آمده است.

- مبانی جوهری لیبرالیسم

ما نمی توانیم بدون اینكه به مبانی ظهور لیبرالیسم پی ببریم، مفهوم سازی دقیقی از آن ارایه نماییم. بدین سبب لازم است ابتدا مبانی اصلی پیدایش لیبرالیسم را درك نماییم تا تعریف و مفهوم اصلی آن دریافت شود.

گرایش به خرد جزئی

عقل و خرد را به دو نوع كلی و جزئی تقسیم نموده اند و این تقسیم، مورد پذیرش اكثر فیلسوفان غرب هم قرار گرفته است. عقل كلی نگاهی سیستمی و كل نگرانه به مجموعه نظام هستی مجموعه تعالی خواهی های روحی می كند، وظایف و رسالت های ماورایی و پیام های قدسی را می شنود و سر در آستانه آفریننده و امر متعالی می ساید اما عقل جزئی عقل سود محور و لذت گراست، عقلی كه به امور جزئی عالن نظر می كند و حسابگری ها و سنجش هایش با محور قرار دادن سود و لذت است.