پایان نامه تدابیر پیشگیری و حمایتی در قلمرو جرائم جانبازان ، ایثار گران و خانواده شهدا

پایان نامه تدابیر پیشگیری و حمایتی در قلمرو جرائم جانبازان ، ایثار گران و خانواده شهدا

چكیده :

- پایان نامه ای كه فراروی شما قرار دارد به بررسی جرایمی كه ممكنست جانبازان، ایثارگران و اعضای خانواده های شهدا مرتكب شوند اختصاص یافته است. به این منظور ابتدا به پیشگیری از جرم به معنای وسیع آن شامل اقدام های كیفری و غیركیفری پرداخته ایم، سپس مفهوم پیشگیری را از طریق : حذف یا محدود كردن عوامل جرم زا، و مدیریت مناسب نسبت به عوامل محیطی و اجتماعی، مطرح نموده ایم. در ادامه پیشگیری از جرم از دیدگاه دین مبین اسلام – قوانین موجود و سایر موارد مربوطه مدنظر قرار گرفته است.

بدیهی است كه تعریف بزه و جرم و بزهكاری در رویكردهای مختلف و نیز بررسی انواع آسیب ها و جرایم اجتماعی، مانند سرقت، كلاهبرداری، تخلفات رانندگی و غیره در بخشهای مناسب مورد مداقه و بررسی قرار گرفته اند. ضمن اینكه علاوه بر تعاریف علل و انگیزه های وقوع جرایم و راهكارهای پیشگیری و كاهش آنها نیز در جای مناسب خود بررسی شده است. و البته دیدگاه های جامعه شناسان در خصوص علل تحقیق جرم و عوامل موثر در آن نیز مورد استفاده ما قرار گرفته است.

پیشگیری از جرم علاوه بر اینكه ازمنظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران لحاظ شده، دیدگاه كنگره های سازمان ملل متحد نیز مدنظر قرار گرفته و در ادامه علل تحقق جرم و نظریه های جامعه شناختی بررسی شده اند.

مطالبی كه در رابطه با استخدام جانبازان، احقاق  حقوق ایثارگران، كنترل قوانین و مقررات از نظر شورای نگهبان قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی، سازمان بازرسی كل كشور، دیوان عدالت اداری ارائه گردیده و سپس به تعدادی از قوانین مرتبط با بحث از جمله قانون حمایت از حقوق معلولان – لایحه جامع خدمات رسانی به ایثارگران نیز مورد اشاره قرار گرفته است. 

فصل اول : تدابیر عام پیشگیری

مبحث اول : مفهوم پیشگیری

بزه یک پدیده پیچیده ، با قابلیت تفسیر بالا و مفهومی متغیر در بستر زمان و مکان است، نقطه تلاقی دیدگاههای مختلف نسبت به جرم ، اعمال کنتر ل بر آنست .

اولین واکنشی  که جوامع بشری در برخورد با پدیده بزهکاری بدان دست زده اند مبارزه سرکوبگرانه بود  و  تا  مدتها  تصور  می شد که  تنها  شیوه های  کنترل  جرم در قالب سیستم عدالت کیفری شکل

 می گیرد و از رهگذر مجازات اعمال می گردد. با گذشت زمان و حرکت جوامع در مسیر ترقی و تجدد و دستیابی به فن آوری برتر ، علی رغم کلیه تدابیر کنترل جرم نه تنها توفیق زیادی در این امر حاصل نشد  بلکه  از نظر تنوع جرائم و تعداد آن روند افزاینده ای ملاحظه گردید . از این رو جرم نمی تواند به منزله یک امر انتزاعی و جدای از بستر ی که درآن شکل گرفته است ، بررسی و کنترل شود. این دیدگاه درنهایت به غنی سازی جرم شناسی و پدید آمدن جرم شناسی پیشگیرانه می انجامد .

به تعبیر پروفسور گسن « جرم شناسی پیشگیری شاخه ای از جرم شناسی کاربردی است که موضوع آن تعیین موثر ترین وسایل برای تامین پیشگیری از جنایت در مقیاس کل جامعه یا یک  جمعیت محدودتر مثلاً یک شهر  ،ناحیه ای از شهر ، خارج از ارعاب عمومی به وسیله تهدید کیفری است .[1] » پس پیشگیری دراین جرم شناسی در کنار نظام کیفری قرار دارد ، یعنی پیشگیری غیر کیفری و یا پیشگیری ، قبل از بزهکاری  . این تعریف ناظر به مفهوم مضیق پیشگیری است .

1- گسن ، ریموند ، «جرم شناسی کاربردی» ، ترجمه دکتر مهدی کی نیا، چاپ خانه علامه طباطبایی ،  اول زمستان 1370، ص68.

گفتار اول : مفهوم موسع پیشگیری

به موجب مفهوم موسع از پیشگیری هر آنچه علیه جرم باشد و در مبارزه با بزهکاری مورد استفاده قرار گیرد، پیشگیری محسوب می شود.  بر این مبنا می توان گفت مجازات ، ترمیم خسارات مجنی علیه ، فردی کردن مجازات بوسیله قاضی پیشگیری هستند . لذا طیف وسیعی ازاقدامات کیفری و غیر کیفری را در بر می گیرد. این استنباط درنزد جرم شناسان بی سابقه نیست . آنریکو فری ، نخستین جرمشناسی است که دارای این نگرش بود . وی از علمای مکتب تحققی و شاگرد لمبروزو بود . او ابتدا به جبری بودن جرم عقیده داشت، اما رفته رفته نظرش عوض شد و مجرمین را طبقه بندی کرد . وی برخلاف لمبروز و محیط اجتماعی و جغرافیایی را نیز جزء عوامل موثر در جرم برشمرد. فری دو راهکار برای مبارزه با جرم پیشنهاد کرد:

الف – تدابیر دفاع فردی

ب- تدابیر و اقدامات دفاع جمعی

الف - اقدامات دفاع فردی ، یعنی مبارزه با علل شخصی جرم ، وی معتقد بود بجای مجازات ها ، اقدامات دفاع فردی را جایگزین کنیم به عبارتی پیشگیری از تکرار جرم.

ب- اقدامات دفاع اجتماعی ، یعنی اقداماتی جهت تقلیل علل  اجتماعی بزهکاری ،به نظر فری ، اقدامات دفاع اجتماعی باید جایگزین مجاز ات گردد.

فهرست

چكیده ...............................................................................................................  1

مقدمه :........................................................................................................... 2

بخش اول : تدابیر عام حمایتی و پیشگیری در قلمرو جرائم  جانبازان ،ایثارگران و خانواده شهدا

فصل اول : تدابیر عام پیشگیری........................................................................ 8        

مبحث اول : مفهوم پیشگیری............................................................................ 8        

گفتار اول : مفهوم موسع پیشگیری................................................................... 9

الف – تدابیر دفاع فردی .................................................................................... 9

ب – تدابیر و اقدامات دفاع جمعی ...................................................................... 9

گفتار دوم : مفهوم مضیق پیشگیری................................................................. 10

مبحث دوم : انواع روشهای پیشگیری............................................................. 11

گفتار اول : پیشگیری کیفری.............................................................................. 12

الف – پیشگیری عام ......................................................................................... 12

ب – پیشگیری خاص ........................................................................................ 13

گفتار دوم : پیشگیری غیر کیفری...................................................................... 13

مبحث سوم : پیشگیری اجتماعی – وضعی..................................................... 14

گفتار اول : پیشگیری اجتماعی........................................................................... 15

الف – مراقبت مبتنی بر منطقه همسایگی « مراقبت محله ای »............................. 15

ب – شیوه های مبتنی بر نهاد اجتماعی.............................................................. 16

گفتار دوم : پیشگیری وضعی............................................................................ 18

گفتار سوم : پیشگیری از جرم از دیدگاه اسلام................................................. 19

مبحث چهارم : پیشگیری از جرم از دیدگاه قوانین ................................ ........ 22

گفتار اول : پیشگیری ار جرم و قانون اساسی................................................... 22

گفتار دوم : كنگره های پیشگیری از جرم سازمان ملل متحد............................. 26

الف – كنگره اول تا چهارم ................................................................................ 27

ب – كنگره پنجم تا هفتم.................................................................................... 29

ج – كنگره هشتم تا دهم.................................................................................... 30

گفتا ر سوم : پیشگیری از جرم و قوانین عادی................................................. 32

گفتار چهارم : پیشگیری از بزهکاری................................................................. 35

الف – استراتژی های خانواده گرا..................................................................... 38

ب – استراتژی های جامعه گرا.......................................................................... 39

ج- استراتژی های پایشی.................................................................................. 40

فصل دوم : تدابیر عام حمایتی..........................................................................  41

مبحث اول : تعریف بزهکاری........................................................................... 41

گفتار اول : تعریف بزه دررویکردهای مختلف................................................... 42

الف – رویكرد حقوقی جرم................................................................................ 42

ب – رویكرد جامعه شناختی.............................................................................. 43

ج – رویكرد جرم شناسی.................................................................................. 44

گفتار دوم : رویکردها درمورد علل بزهکاری ................................................... 46

الف – رویكرد شكل ظاهری.............................................................................. 46

ب – رویكرد ساختار زیستی............................................................................. 47

ج – رویكرد روانشناختی................................................................................... 48

د – رویكرد وضعیت اقتصادی.......................................................................... 49

ﻫ - رویكرد كنترل اجتماعی................................................................................ 50

و – رویكرد پیوند افتراقی.................................................................................. 51

ز – رویكرد التقاطی........................................................................................... 53

مبحث دوم : علل تحقق جرم............................................................................. 54

گفتار اول : طبقه بندی جامعه شناسان از جرائم................................................ 55

الف – جرائم خیابانی ........................................................................................ 55

ب – جرائم یقه سفیدان (جرائم شغلی و صنفی)................................................. 56

ج – جرائم یارانه ای .......................................................................................... 57

د – جرائم سازمان یافته ................................................................................... 58

ﻫ - جرائم سیاسی ............................................................................................ 59 

گفتار دوم : عوامل موثر درکژرفتاریهای اجتماعی و جرم................................. 60

الف – فقدان خانواده ......................................................................................... 61

ب – خشونت در خانواده .................................................................................. 62

ج – حاشیه نشینی و جرم.................................................................................. 64

د – جرائم خاص زنان....................................................................................... 65

مبحث سوم : تبیین جامعه شناختی کژرفتاریهای اجتماعی و جرم................ 66

گفتار اول : نظریه های مربوط به دیدگاه کارکردی........................................... 67  

الف – نظریه آنومی (بی هنجاری)...................................................................... 67

ب – نظریه فشار ساختاری............................................................................... 68

ج – نظریه پیوند اجتماعی.................................................................................. 71

گفتار دوم : نظریه های مربوط به دیدگاه تضاد........................................ ....... 72

گفتار سوم: نظریه های مربوط به كنش متقابل گرایی........................................ 73

الف – نظریه خرده فرهنگی................................................................................ 73

ب – نظریه انتقال فرهنگی.................................................................................. 75

مبحث چهارم : انواع تدابیر قانونی حمایتی از معلولین عام ....................................76

گفتار اول : قانون جامع حمایت از حقوق معلولان ...................................................76

گفتار دوم : جنبه های حمایتی از معلولین عام ........................................................82 

بخش دوم : تدابیر  خاص حمایتی - پیشگیری در قلمرو  جرائم جانبازان ، ایثارگران و خانواده شهدا

فصل اول : تدابیر خاص پیشگیری ..................................................................... 87

مبحث اول : سرقت............................................................................................ 87

گفتار اول : تعریف سرقت................................................................................. 87

گفتار دوم : علل سرقت...................................................................................... 91

الف – فقر مالی.................................................................................................. 92

ب – فقر فرهنگی................................................................................................ 92

ج – نابرابری های اجتماعی............................................................................... 93

د – شهرنشینی و زاغه نشینی............................................................................ 93

ﻫ - از هم پاشیدگی خانواده.............................................................................. 94

و – معاشرت با دوستان ناباب.......................................................................... 94

ز – بیكاری........................................................................................................ 95

ح – مهاجرت..................................................................................................... 95

گفتار سوم : سرقت در حوزه جانبازان ، ایثارگران و خانواده شهدا.................. 97

الف – ارائه جامعه آماری مجرمین حوزه جانبازان، ایثارگران و خانواده شهدا.. 97  

ب – بررسی و تحلیل جرم سرقت در حوزه خانواده شهدا................................ 98  

ج – راه های پیشنهادی بررسی كاهش جرم سرقت در جامعه (بطور عام)......... 99

مبحث دوم : خرید و فروش مواد مخدر و اعتیاد به آن .................................... 105

گفتار اول : سیر تاریخی مواد مخدر و اعتیاد..................................................... 105

الف – سیر تاریخی............................................................................................ 105

ب – تعریف اعتیاد............................................................................................. 108

گفتار دوم : مواد مخدر از دیدگاه جرم شناسی.................................................. 111

گفتار سوم : جرم اعتیاد و خرید و فروش مواد مخدر در حوزه جانبازان، ایثارگران

 و خانواده شهدا................................................................................................ 114

گفتار چهارم : راههای درمان و پیشگیری اعتیاد................................................ 116

مبحث سوم: خودکشی..................................................................................... 118

گفتار اول : تعریف خودکشی............................................................................. 119

گفتار دوم : انواع خودکشی............................................................................... 120

الف – خودكشی دگرخواهانه............................................................................ 120

ب – خودكشی خودخواهانه............................................................................. 121

ج – خودكشی ناشی از بی هنجاری .................................................................. 121

د – خودكشی جبری................................................................................ ........ 121

گفتار سوم : علل و انگیزه های خودکشی.......................................................... 122

الف – خودكشی ناشی از جنون و اختلال روانی...................................... ........ 122

ب – عوامل اجتماعی.......................................................................................... 123

ج – شرایط اقتصادی........................................................................................ 123

گفتا ر چهارم : خودکشی در ایران..................................................................... 123

گفتار پنجم : بررسی خودکشی موفق درحوزه جانبازان .................................. 128

مبحث چهارم : سایر جرائم در حوزه جانبازان ، ایثار گران و خانواده شهدا... 134 

گفتاراول : کلاهبرداری..................................................................................... 135

گفتار دوم : جرم صدور چک بی محل .............................................................. 136

گفتار سوم : ضرب و جرح ............................................................................... 137

گفتار چهارم : قتل ............................................................................................. 137

گفتارپنجم: جعل عنوان و اسناد ....................................................................... 138

گفتار ششم : آدم ربایی ................................................................................... 139

فصل دوم : تدابیر خاص حمایتی........................................................................ 143

مبحث اول : امكان اعاده به خدمت جانبازان..................................................... 143

گفتار اول: استخدام جانبازان............................................................................ 143

گفتار دوم : احقاق حقوق ایثارگران................................................................... 148

الف – مجلس شورای اسلامی............................................................................ 148

ب – شورای نگهبان........................................................................................... 149

ج – دیوان عدالت اداری..................................................................................... 150

د – سازمان بازرسی كل كشور........................................................................ 152

گفتار سوم: سازمانهای حمایتی رزمندگان در جهان................................ ........ 159

الف – سازمانهای حمایتی در روسیه................................................................ 160

ب – امكانات كمیته جانبازان آلمان..................................................................... 165

ج – بیمه جانبازان در كره جنوبی...................................................................... 166

د – حمایت از مصدومان جنگی در آمریكا......................................................... 167

گفتار چهارم : مقایسه تطبیقی ارائه خدمات به ایثارگران در ایران و سایر کشورها

.......................................................................................................................... 169

الف – تسهیلات رفاهی...................................................................................... 171

ب – حقوق و مزایا............................................................................................ 173

ج – امور آموزشی ........................................................................................... 175

د – بهداشت و درمان........................................................................................ 176

ﻫ - مسكن........................................................................................................ 177

گفتار پنجم: نمونه هایی ازتعاریف واژه معلولین در دیگر کشورها.................... 178

مبحث دوم: وضعیت معلولین و جانبازان در ایران................................ ........ 183

گفتار اول : لایحه حمایت از اشتغال معلولین و جانبازان.................................... 185

گفتار دوم : انتظارات برآورده نشده جانبازان و ایثارگران................................ 189

گفتار سوم : لایحه جامع خدمات رسانی به ایثارگران ....................................... 194

مبحث سوم: اقدامات دولت در رسیدگی به خانواده شهدا............................... 201

گفتار اول : تاسیس بنیاد.................................................................................... 201

گفتار دوم : کمک به جانبازان بر حج استحبابی ترجیح دارد.............................. 207

گفتار سوم : جانبازان و حقوق شهروندی......................................................... 215

مبحث چهارم : بنیاد شهید و اتخاذ تدابیر پیشگیری.............................. ........ 220

گفتار اول : اهداف بنیاد شهید............................................................................ 221

گفتار دوم : حمایت خاص در جهت پیشگیری از آسیب پذیری........................... 225

نتیجه گیری....................................................................................................... 235

منابع و مأخذ..................................................................................................... 241